از سرمایه اولیه ۵۰۰ هزار تومانی تا بزرگترین تولید کننده نشا و برگ در کشور
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان بسیج سازندگی سپاه فجر استان فارس، حکایت جوان استان فارسی که پس از کارآفرینی به خودکفایی رسیده است!
دوران جوانی عمدتاً از ۱۸ سالگی (عنفوان جوانی) تا ۴۵ سالگی (میانسالی) را شامل می‌شود که به عنوان یکی از مراحل اساسی زندگی بشر، می‌توان از توانمندی‌ها به نحو احسن برای تغییر در وضعیت فردی و اجتماعی استفاده کرد.
شادابی، نشاط، تحرک، جهش و تغییر در دوران جوانی مشاهده می‌شود، دورانی که بشر می‌تواند از شرایط موجود (که به تدریج درونی می‌شود) به شرایط ایده‌آل تغییر وضعیت دهد.
رهبر معظم انقلاب نیز در رابطه با جوانان می‌فرمایند: من اساساً در بین این خصوصیات مهمی که جوانان دارند، سه خصوصیت را خیلی بارز می‌بینم؛ آن سه خصوصیت عبارت است از: انرژی، امید، ابتکار. این سه خصوصیت برجسته در جوان است؛ اگر واقعاً رسانه‌ها بتوانند این سه خصوصیت عمده را درست هدایت کنند، من خیال می‌کنم که خیلی راحت می‌شود یک جوان، راه اسلامی را پیدا کند.
اگر ویژگی دوران جوانی در کنار هرکاری باشد، می‌تواند نوآوری، خلاقیت، پشتکار و… را به ارمغان آورد. در این برهه حساس اقتصادی کشورمان، تنها روحیه جهادی و جوانیِ همراه با مشورت با بزرگسالان و کسب تجربه می‌تواند راه‌حل تولید، کارآفرینی و اشتغال باشد.
پایگاه خبری «شیرازه» به مناسبت ولادت حضرت علی اکبر (ع) و روز جوان، به گفتگو با جوانی خوش ذوق و جهادی استان فارس پرداخته است که توانسته علاوه بر اشتغال‌زایی برای دیگران، ایران را وارد مرحله جدیدی از تولید و صادرات گیاهان دارویی کند:
شیرازه: خودتان را برای مخاطبین ما معرفی کنید و در چه زمینه‌ای فعالیت دارید؟
مجتبی قاسم‌زاده هستم، کارشناس مهندسی فناوری گیاهان دارویی و معطر، ۳۰ سال سن دارم و متولد شهر باستانی فیروزآباد هستم. علاقه شدیدی به فعالیت‌های فنی، گرافیکی و هیجانی دارم. من هم مثل همه جوان‌ها به دنبال شغل کارمندی بودم، اما شرایطی برای من پیش آمد که تفکر کارآفرینی و خدمت را در ذهنم پرورش دادم.
از مشاغل خانگی تا صنعتی سبک و سنگین را در اینترنت جستجو می‌کردم و پیگیر بودم؛ تا اینکه خسته شدم و در شب وفات حضرت ام‌البنین (س) با شعر مداح برای رزق حلال به این بانوی بزرگوار توسل کردم.
در تحقیق‌هایی که داشتم، با گیاهان دارویی آشنا شدم و از مکانیک به گیاهان دارویی تغییر رشته دادم. سال ۱۳۹۱ به همراه برادر بزرگترم از ترم اول کاردانی، زمین زراعی‌ای با مساحت ۲۰۰۰ متر مربع اجاره کردیم.
سال اول با هشت گیاه دارویی شروع کردیم که یکی از آن‌ها، گیاه شاخص «استویا» بود که برای اولین بار در استان فارس کشت کردم.
در سال سوم توانستیم برای اولین بار در کشور بذر استویا را با قونه نامیه بالای ۸۰ درصد تولید کنیم و پس از مدتی، بزرگترین تولیدکننده نشا و برگ در کشور شدیم. این گیاه شیرین‌کننده طبیعی است و افراد دیابتی و رژیمی هم می‌توانند از آن استفاده کنند.
شیرازه: در زمان شروع چه قدر سرمایه داشتید؟
۵۰۰ هزار تومان! برای هزینه اجاره، با صاحب زمین صحبت کردیم که پس از برداشت پرداخت کنیم و بنده خدا قبول کرد.
مشکلی که افراد اغلب اوقات برای شروع کار فکر می‌کنند، این است که باید حتما سرمایه آن‌چنانی داشت؛ در صورتی که افرادی هستند که حاضرند به جوانان جویای کار کمک کنند تا حرکتی در این معضلات اقتصادی کشور انجام دهند.
شیرازه: از وضعیت شروع کار بگویید، تعداد نیروی کار، سرمایه اولیه، مکان برای کشت و…
اوایل کارمان به چند دلیل خیلی سختی کشیدیم.
ما کشاورززاده نبودیم و هیچ تجربه کشاورزی و حتی زمین زراعی نداشتیم، کسی کشاورزی را شغل آینده‌دار نمی‌دانست و اکنون نیز نمی‌دانند. معمولاً آشنایان، حتی خانواده جهت انجام کار، ما را به تردید می‌انداختند.
تصمیم گرفتیم به هیچ‌کس درخصوص فعالیتمان چیزی نگوییم و با این روند تا یکسال شبانه روز سختی کشیدیم که داستان آن مفصل است.
به خاطر کمبود آب و تجربه اول تا به شرایط عادت کردیم، کمی دشواری کشیدیم اما چون هر روز را با علاقه و هدف سپری می‌کرديم، سعی کردیم به شیرینی تبدیلش کنیم.
به تدریج یاد گرفتیم چگونه از نیروی روزمزد جهت پیشبرد کارمان استفاده کنیم و اکنون از ۵ کارگر در روز، به ۴۰ نیروی کار روزمزد رسیده‌ایم.
روزی خودمان به دنبال کار بودیم، اما به لطف خدا توانستیم با توکل، توسل و تلاش برای چندین خانواده فرصت درآمدزایی ایجاد کنیم.
بزرگترین سرمایه ما، تفکر و تلاش بود و هست، تفکری که برای همه ضرب المثل است: از تو حرکت، از خدا برکت.
با همه وجود در تمامِ این مدتِ معنوی توکل و برکت را حس کردیم.
وقتی به دنبال مکان برای کشت بودیم، با توکل به خدا گشتیم و گشتیم، خیلی اتفاقی زمینی برای شروع فعالیتمان نزدیک شهر پیدا شد و تا ۳ سال آنجا فعالیت داشتیم.
از سال ۹۴ مزرعه بزرگ‌تری را با همکاری ناحیه سپاه فیروزآباد اجاره کردیم و سطح زیر کشت را افزایش دادیم؛ در کنار تولید با احداث ۲ واحد گلخانه، تکثیر انواع نشا گیاهان دارویی مثل استویا، به‌لیمو، آویشن باغی، بادرنجبویه و… را انجام دادیم.
شیرازه: چند سال طول کشید تا به نتیجه اولیه برسید؟
در اوایل شروع کارمان با تخصص‌های قبلی، انگیزه بیشتری برای حضور در بازار داشتم؛ از طرفی هر جلسه که به دانشگاه می‌رفتم، علاقه بیشتری نسبت به رشته گیاهان دارویی کسب می‌کردم.
من عاشق این رشته شدم؛ زیرا از ظهر تا اذان صبح در اینترنت مشغول تحقیق و یادگیری بودم. از طرفی به طراحی گرافیک و مباحث برندینگ آشنا بودم و برای مزرعه اسم و رنگ انتخاب کردم و در فضای مجازی جزو اولین‌های مزارع گیاهان دارویی کشور حضور پررنگ داشتیم.
پس از یک سال، با اولین گزارش خبری از شبکه استانی فارس در مورد کشت گیاه استویا فعالیتمان را رسماً اعلام کردیم.
در سال اول وارد بازار گیاهان دارویی شدیم و به لطف خدا هزینه‌ها با مقداری سود به ما برگشت.
شیرازه: از زمان شروع تا کنون چه چالش‌هایی پیش روی شما قرار گرفت؟
وقتی شروع به کار کردیم، مزرعه الگویی و افرادی که مشاوره تخصصی به ما بدهند، نبود و چند نفری هم که بودند، تازه شروع کرده بودند و حتی آدرس غلط نیز به ما دادند. اما تلاش کردیم تا دانش خودمان را افزایش دهیم؛ لذا با اساتید کشوری ارتباط برقرار کردیم و در همایش‌ها و نمایشگاه‌های تهران شرکت می‌کردیم.
در دانشگاه مطالبی که در خصوص کشت گیاهان دارویی تدریس می‌شد و اکنون نیز تدریس می‌شود، ترجمه شده مقالات خارجی هستند که با اقلیم‌های اروپایی، آمریکایی و آسیای شرقی نوشته شده‌اند. در صورتی که در ایران اقلیم‌های متفاوتی وجود دارد، یا اگر خود استان فارس را در نظر بگیریم، شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز، اقلیم‌های متفاوتی دارند، لذا تصمیم گرفتیم برای بومی‌سازی این گیاهان وقت بگذاریم و هزینه کنیم.
تقریباً ما اکثر چالش‌ها و کمبودها را به عنوان فرصت دیدیم و به جای گفتن مشکلات نزد مسئولان، سعی کردیم خودمان آن مشکل را با اتکا به ابتکارمان حل کنیم؛ هرچند که تمام شدنی نیستند، اما امیدواریم که بتوانیم در این حوزه کمک حال کشاورزان و کشور باشیم.
شیرازه: بازار هدف گیاهان دارویی و گل‌های تزئینی کجاست و کدام یک سود بیشتری دارد؟
خیلی از افراد فکر می‌کنند که گیاهان دارویی برای پیشگیری و درمان بیماری‌ها است یا تنها برای دمنوش استفاده میشوند و نهایتاً به عطاری‌ها ختم میشوند، اما این تفکر اشتباه است.
گیاهان دارویی در واقع گیاهان صنعتی هستند که در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی، چرم سازی و… بیشتر از صنعت داروسازی کاربرد دارند.
گستره گیاهان دارویی بسیار وسیع است و شامل دانه، گل، میوه برگ، ساقه و ریشه گیاه می‌شود و بر اساس ماده مؤثره گیاه، ارزش‌گذاری می‌شود.
گیاهان دارویی برای مصارف عمومی نیاز به کیفیت خاص ندارد، همین که از لحاظ ظاهری سالم باشند کفایت می‌کند. در صورتی که برای مصرف دارویی، جزئیات خاص‌تری نیاز دارند.
ما سعی کردیم گیاهانی را کشت و ترویج کنیم که در چند صنعت کاربرد داشته باشند و برای کسی هزینه‌های تحقیقاتی و… ندارد. همه گیاهانی که کار می‌کنیم، صرفه اقتصادی خوبی نسبت به کشت‌های مرسوم دارند.
شیرازه: در چه محصولاتی توانستید خودکفا شوید (سطح استانی و ملی) و آیا نهادهای حمایتی، حمایت کرده‌اند؟
گیاهان شاخص مزرعه زرگیاه که هم در تکثیر و هم در تولید در کشور رکورد دار هستیم، عبارت است از استویا (اولین تولیدکننده بذر و بزرگترین تولیدکننده نشا و برگ در کشور)، علف لیمو (رکورددار برداشت برگ و تولید اسانس با سیترال ۹۲/۵ درصد (بیشتر از استاندارد جهانی) در کشور) و دانه چیا (اولین و بزرگترین تولیدکننده دانه غنی چیا در کشور (صرف ۳ سال زمان برای بومی سازی)).
ما توانستیم اولین کشت گندم سیاه را در کشور رقم بزنیم و تکثیر تخصصی ارقام مختلف اسطوخودوس، نعنا، رزماری و آویشن را در کشور داشته باشیم.
نهادهای حمایتی بیشتر شعار هستند تا حمایت! البته ما نیازی به این ارگان‌ها نداریم، زیرا درک کردیم که باید برکت را از خدا بگیریم؛ لذا همین که ارگان‌ها سنگ‌اندازی نکنند، کفایت می‌کند.
شیرازه: تاکنون تسهیلات نیز دریافت کرده‌اید یا تا کنون پشتیبانی صورت گرفته است؟
متأسفانه اوایل کارمان مجبور شدیم از بانک به اصطلاح قرض‌الحسنه، وام ۱۵ میلیونی، با ربای تمام عیار ۱۶ درصد بگیریم که ۳ میلیون آن را بلوکه کردند و با ربایی که از ما گرفتند، نزدیک به ۲۰ میلیون برگرداندیم! با آن وام، قسمتی از اجاره ۱۸ میلیونی زمین‌مان را دادیم.
اکثر هزینه‌های ما به صورت شخصی است و هزینه‌های سنگین تحقیقاتی جهت خرید بذر از خارج کشور و بومی سازی را خودمان پرداخت کردیم که مراکز تحقیقات دولتی بودجه‌های سنگین برای این کار خرج می‌کنند. هزینه‌های بازارسازی، تبلیغات و بسیاری از تجهیزات و امکاناتی که بنا به دلایلی (سنگ اندازی‌ها) نتوانستیم تسهیلات بگیریم.
البته حمایت‌هایی از سمت بسیج سازندگی سپاه پاسداران و جهادکشاورزی شهرستان داشته‌ایم که قدردان هستیم.
شیرازه: تا کنون به صادرات هم فکر کرده‌اید؟
ما سعی کردیم به دنبال گیاهان خاص مانند دانه چیا، استویا، اسانس‌ها و… برویم و بومی‌سازی کنیم که سالانه ارز زیادی برای واردات از کشور خارج می‌شود و از طرفی بازار زیادی در ایران دارند.
به یاری خدا بیشتر در فکر خودکفایی هستیم و اصل مطلب اینکه بیشتر وقت‌مان را روی تکثیر و کشت تخصصی گیاهان دارویی بومی و غیربومی گذاشته‌ایم تا بتوانیم نیاز بازار و کارخانجات را تأمین کنیم.
صادرات گیاهان دارویی سختی‌هایی دارد که نیاز به آنالیزهای خاص بوده و سخت‌ترین کشور نیز آلمان است. البته نمونه‌هایی هم که تا کنون ارسال کرده‌ایم قبول کرده‌اند.